Sezonowo i lokalnie
Z sezonowym odżywianiem jest tak, jak z ubieraniem. Latem nosimy się lekko i swobodnie, a zimą chowamy w futrzastych kapturach. Jedzenie, podobnie jak ubranie wpływa na termikę naszego ciała. Nasze babcie i prababcie, nie mając innej możliwości naturalnie korzystały z sezonowości i zapewne nie miały zielonego pojęcia, iż stosują koncepcję podziału żywności na produkty ogrzewające, neutralne czy chłodzące, znaną nam dziś z nauk Hipokratesa czy starożytnych chińskich medyków.
Bo Matka Natura wymyśliła to tak:
wiosną - bogactwem witamin, aromatów i kolorów „ożywiają” nas nowalijki i rośliny dziko rosnące (pokrzywa, młode pędy i pączki);
gorąco lata pomagają przetrwać lekko kwaśne owoce; kruche sałaty, ogórki czy cukinie;
jesień syci nas słodkimi bulwami i jeszcze słodszymi owocami;
a zimą gotujemy z warzyw, które doskonale się przechowują; energii dodają nam orzechy i pestki, a witamin – suszone owoce.
Każdy z tych sezonów obfituje w typowe dla siebie pożywienie, które w pełni zaspokaja nasze potrzeby w tej porze roku.
Nie musimy daleko szukać przykładów sezonowych potraw, bo i dziś latem serwujemy chłodnik z botwinki, a zimą gęstą zupę fasolową na boczku. Wyobraźmy sobie odwrotną sytuację, iż w samym środku gorącego lata podajemy wspomnianą wyżej fasolówkę, a w mroźny zimowy dzień raczymy się chłodniczkiem… I już mamy gotowy motyw na kampanię społeczną „Bo obiad nie był sezonowy…”.
Ten wspaniały porządek natury zakłóciły nam między innymi markety, gdzie o każdej porze roku, możesz znaleźć pomidory. Przyjrzyjmy się tym całorocznym pomidorom…
Ponieważ kupujemy oczami, to trudno jest znaleźć amatorów na bladziutkie pomidory. Ale „człowiek potrafi” – używa do tego chemii, która stymuluje procesy dojrzewania i nasze zielone pomidorki w kilka dni nabierają odpowiedniego wyglądu.
„Dojrzewają” by wyglądać na tyle kusząco, by je kupić. Ale nie „dojrzewają” na tyle, by odżywić nasz organizm.
Aby uprawiane przez nas warzywa i owoce w pełni nabrały wartości odżywczych, muszą naturalnie przejść wszystkie fazy rozwoju.
Żyjemy w czasach dobrobytu – bez względu na porę roku sklepowe półki uginają się od różnorodnych produktów. Jaki jest więc sens w czekaniu na sezonowe warzywa i owoce? Bo mimo tego „dobrobytu” brakuje nam dziś życiowej energii. Naszą coraz większą plagą są choroby cywilizacyjne.
Gdyby Matka Natura chciała, byśmy zimą jedli pomidory, to dałaby im tak grubą łupinę, jaką cieszy się dynia, by łatwo dawały się przechować w spiżarni. A Hipokrates lub chiński medyk dodałby, iż pomidor to warzywo o zimnej termice, które chłodzi i nawilża, usuwa toksyny oraz odżywia soki naszego ciała. Dlatego świetnie się sprawdza w upalne i ciepłe dni.
Ktoś ma ochotę na pomidora zimą? Sięgnijmy do spiżarni po pomidorowy sos, czy suszone pomidory w oleju.
Korzystajmy z sezonowości, tak jak robiły to nasze prababcie, które mistrzowsko opanowały sztukę naturalnego przechowywania żywności - wekowały, marynowały, suszyły, kisiły, etc., a ich spiżarnie wyglądały jak skarbce.
Czas podnieść poprzeczkę i dodać, że kolejną zasadą stosowaną przez naszych przodków było odżywianie się produktami lokalnymi, pochodzącymi z najbliższego otoczenia lub własnego ogródka.
Taka żywność to nośnik lokalnej flory bakteryjnej. Te produkty i my – ich zjadacze, egzystujemy w tych samych warunkach klimatycznych - to samo słońce na nas świeci, ten sam deszcz na nas pada, ten sam wiatr nas smaga. Dlatego pomidor, który rośnie w naszym ogródku „wyposaży” nasz organizm w składniki odżywcze i energetyczne wyższej jakości, bo będą one szybciej i skuteczniej asymilowane przez nasz organizm, niż po zjedzeniu hiszpańskich tomates.
Matka Natura przez miliony lat, tak to zorganizowała, iż bez względu na to gdzie żyjesz, możesz optymalnie zaspokoić swoje potrzeby korzystając z pożywienia dostępnego w twoim regionie.
Raz jeszcze weźmy pod lupę pomidora. Zarówno poza sezonem, jak i w sezonie, dowozi się go nam głównie z Hiszpanii. Co ciekawe, polski pomidor, również podróżuje do Hiszpanii! Czemu wozi się drewno do lasu?
Puśćmy wodze fantazji i wyobraźmy sobie te tysiące tirów przemierzających nasz glob. I gdzieś tam po drodze mijające się polskie pomidory i hiszpańskie tomates… Obciążenie ekologiczne to jedna strona medalu, ale pamiętać trzeba jeszcze o drugiej, że aby te pomidorki i tomates mogły cieszyć oko na stołach całego świata, znów muszą być potraktowane choćby odrobiną chemii. Czy byłoby to konieczne, gdyby trafiały na rynek lokalny?
Znamy smak batatów czy mango. A kto wie, jak smakuje topinambur czy salsefia?
Są takie rośliny, o których zapomnieliśmy jak pasternak, salsefia, skorzonera, jarmuż, etc. Cudze chwalicie, a swego nie znacie!
Świat to kulinarna mozaika regionów, a ich bioróżnorodność, obok pozytywnego wpływu na środowisko, wyznacza nam nasze kulturowe kręgi, buduje dziedzictwo kulinarne oraz stoi na straży jakości żywności.
Modne dziś TU I TERAZ, oznacza również LOKALNIE I SEZONOWO!
Małgorzata Meller / Marchewka: Rewolucja – fb.com/marchewkawarewolucja
Ważna informacja do tabeli
* Kalendarz przedstawia naturalne okresy wegetacji roślin uprawianych w naszym kraju. Nie uwzględnia upraw szklarniowych i tunelowych. Terminy zbiorów w poszczególnych regionach kraju mogą się różnić; duży wpływ ma również pogoda w danym roku. Informacje o przechowywaniu odnoszą się do przydomowych spiżarni i piwnic, nie pokrywają się z przemysłowym przechowywaniem w chłodniach.
| I styczeń | II luty | III marzec | IV kwiecień | V maj | VI czerwiec | VII lipiec | VIII sierpień | IX wrzesień | X październik | XI listopad | XII grudzień | ||||||||||||||
| pory roku | zima | przednówek / przedwiośnie | wiosna | lato | babie lato | jesień | zima | ||||||||||||||||||
| Bakłażan / Oberżyna | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||||
| Boćwina /mangold, burak liściowy | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Botwinka - młode liście buraczków | młoda | sezon | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||
| Bób | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||||
| Brokuły | sezon | sezon | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||
| Brukiew / Karpiel | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||||
| Brukselka | sezon | sezon | młoda | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Burak ćwikłowy | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | młody | młody | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||
| Cebula dymka | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Cebula | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | młoda | młoda | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||
| Chrzan korzeń | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||||||
| Cukinia | młoda | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Cykoria | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Czosnek | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||
| Dynia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | ||||||||||||||||||
| Endywia | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Fasolka szparagowa | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Fenkuł / Koper włoski | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||||
| Groszek zielony / Groszek cukrowy | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Jarmuż | sezon | sezon | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||
| Kabaczek | młody | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Kalafior | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||||||
| Kalarepa | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||
| Kapusta | spiżarnia | spiżarnia | wczesna | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | ||||||||||||||||
| Karczochy | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Kard | spiżarnia | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | ||||||||||||||||||||
| Kukurydza | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||||
| Marchewka | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | młoda | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||
| Ogórek | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||||
| Papryka | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||||
| Pasternak | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||
| Patison | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Pietruszka - korzeń | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | młoda | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||
| Pietruszka - natka | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | |||||||||||||||||
| Pomidory | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Por | spiżarnia / grunt / kopiec | spiżarnia / grunt / kopiec | młody | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia / grunt / kopiec | |||||||||||||||||
| Roszponka / Kozłek sałatka | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Rukola / Rokietta siewna | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Rzodkiewka | sezon | sezon | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||
| Rzodkiew - biała, czarna, czerwona | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | ||||||||||||||||
| Rzodkiew japońska / Daikon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Rzepa Czarna | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||||||
| Salsefia / Kozibród porolistny | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | spiżarnia | ||||||||||||||||||||
| Skorzonera | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | spiżarnia | ||||||||||||||||||||
| Sałaty | sezon | sezon | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||
| Seler - korzeń | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | sezon | sezon | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | |||||||||||||
| Seler - liście | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Szczaw zwyczajny | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Szczypiorek | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Szparagi | sezon | sezon | |||||||||||||||||||||||
| Szpinak | sezon | sezon | sezon | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||
| Topinambur / Słonecznik bulwiasty | grunt / kopiec | sezon | sezon | ||||||||||||||||||||||
| Ziemniaki | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | młode | młode | sezon | sezon | spiżarnia | spiżarnia | spiżarnia | ||||||||||||||
| Kalendarz naturalnych okresów wegetacji roślin uprawianych w naszym kraju. Nie uwzględnia upraw szklarniowych i tunelowych. Terminy zbiorów w poszczególnych regionach kraju mogą się różnić, duży wpływ ma również pogoda w danym roku. Informacje o przechowywaniu odnoszą się do przydomowych spiżarni i piwnic, nie pokrywają się z przemysłowym przechowywaniem w chłodniach. | |||||||||||||||||||||||||
| KALENDARZ: opracowanie własne - Marchewka: rewolucja , Konsultacje: Kazimierz Kłodawski - Szkoła Żywienia Naturalnego | |||||||||||||||||||||||||
