Superfood, czy raczej figa z makiem z pasternakiem?

Warzywa korzeniowe to najbardziej wartościowe energetycznie rośliny, dlatego powinny być regularnie stosowane i spożywane. Do warzyw korzeniowych, które powinniśmy jeść codziennie, należą: pasternak, marchewka, pietruszka, seler, rzadziej jedzmy czarną rzepę, brukiew, rzodkiew daikon i burak ćwikłowy, także mniej znaną skorzonerę, salsefię i rapunkuł, najrzadziej jedzmy – ziemniaki. Najcenniejszym warzywem korzeniowym jest pasternak, odznacza się największą wartością odżywczą spośród warzyw korzeniowych.

Pasternak to kolejne z warzyw odkopane z naszej polskiej tradycji kulinarnej, które w ostatnich latach zyskuje na popularności. Dzieje się tak nie bez przyczyny, gdyż jego delikatnie słodki korzeń o wspaniałym aromacie ceniony był niegdyś nie tylko ze względu na walory smakowe, ale również jego prozdrowotne działanie.

Długi okres wegetacji sprawia, że jest on jednym z najbardziej zrównoważonych energetycznie warzyw. Zawiera w sobie zimno wczesnowiosennych nocy i chłód poranka, gorąco długich letnich dni i wieczornych ciepłych opadów, cykl wzrostu zamyka jesienna szaruga, aż wreszcie hartuje je chłód zimowych mrozów.

W naszej kulturze kulinarnej pasternak był podstawowym warzywem w diecie, na równi z kaszami. Wyparł go z niej egzotyczny ziemniak i włoszczyzna sprowadzona do Polski przez królową Bonę.

Głównym powodem jest fakt, iż ziemniak ma po prostu 2x szybszy wzrost. Poza tym w każdej innej kategorii ziemniak sytuuje się najniżej w tabeli warzyw korzeniowych.

Pasternakowi stonka niestraszna, jest odporny na wiele chorób i nie trzeba go pryskać, a wręcz tego nie lubi – pryskany nieciekawie pachnie, jak już wspominałam, jest odporny na zimno, można cieszyć się jego smakiem cały rok.   

Pasternak

Choć wyglądem przypomina pietruszkę, jest od niej większy, ma cieńszą skórkę i inne walory smakowe.

Pastinaca sativa L. – gatunek rośliny należącej do selerowatych,  rośnie dziko w prawie całej Europie i częściowo w Azji. Roślina ta rozprzestrzeniła się na Syberii, w rejonach Uralu i Ałtaju, zdziczały występuje w Ameryce, Australii i Nowej Zelandii. Dziko rośnie na miedzach, łąkach, nieużytkach, terenach kolejowych, często zwany jest korzeniem bagiennym oraz jelenią marchwią.

Uprawa

Jest łatwy w uprawie, plenny, i bardzo dobrze się przechowuje, z powodzeniem może zimować w polu, na zagonie, przykryty liśćmi, przez co dostępny jest cały rok. Najczęściej osiąga wysokość 50-100 cm. Jest rośliną dwuletnią, wysiewać go należy wczesną wiosną, gdyż rośnie powoli. Optymalną temperaturą wzrostu jest 16-18 st. C. W pierwszym roku wegetacji wytwarza mięsisty biały, szary albo żółtawy korzeń spichrzowy o długości od 7 do 40 cm, a nawet więcej. Sama raz wykopałam 60 centymetrowy korzeń.  Jeśli zostawi się go na drugi rok, to w czerwcu i lipcu rozwiną się okazałe, ozdobne kwiatostany.  Pasternak najlepiej jest zbierać po pierwszych silnych mrozach, bo wówczas osiąga pełnię właściwego, słodkawego smaku. Korzenie nie powinny być jednak zbyt duże, bo drewnieją i stają się łykowate. Szczególnie dobrze pasternak nadaje się do upraw ekologicznych, gdyż jest rośliną mało wymagającą i odporną na warunki klimatyczne oraz szkodniki. Na glebach żyznych i przenawożonych wytwarza za dużo masy nadziemnej kosztem rozwoju korzenia.

Pasternak wartości odżywcze i prozdrowotne

Zachwyca nie tylko swoim smakiem, a ma też ogrom właściwości zdrowotnych. 

Wartości odżywcze w 100g pasternaku

Wartość energetyczna – 75kcal, 88,8 g stanowi woda, zawiera mało białka i tłuszczy 1,2 g białko, 0,3 g tłuszcz, 17.9 g węglowodany ( w tym cukry proste 4.8), błonnik, nienasycone kwasy tłuszczowe. Minerały: potas 375 mg , fosfor 71mg, wapń 36mg, magnez 29mg, żelazo 0.59mg, magnez 29mg. WITAMINY: C 17.0 mg,  A, B1, B2, B6, E. Jest bogatym źródłem kwasu foliowego, stanowi więc ważny składnik preparatów dla przyszłych mam. Specyficzny smak pasternak zawdzięcza olejkom lotnym o właściwościach hipotensyjnych, które mają istotne znaczenie dietetyczne.

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference.

O ile dawniej wykorzystywano głównie podziemną część tej rośliny, o tyle obecnie korzysta się z dobroci całej rośliny, łącznie z intensywnie zielonymi łodygami i liśćmi.

Dla zdrowia

Współczesne badania potwierdziły lecznicze działanie pasternaku m.in. dzięki dużej zawartości bioaktywnych związków jak flawonoidy, olejki eteryczne czy związki kumarynowe – furanokumaryny, a wśród nich ksantotoksynę i bargapten, których w pasternaku znajduje się 15 razy więcej niż w korzeniu selera.

Wysoka zawartość potasu w stosunku do niewielkiej ilości sodu wpływa korzystnie na równowagę elektrolitową, ponadto pasternak ma silnie działanie zasadotwórcze.

• Pobudza apetyt i trawienie
• Reguluje krążenie;
• Działa moczopędne;
• Łagodzi wzdęcia;
• Odtruwa ogranizm;
• Działa uspokajająco.
• Usprawnia przemianę materii, ułatwia zrzucenie nadwagi
• Zapobiega kamicy nerkowej
• Łagodzi napięcia nerwowe i bóle miesiączkowe
• Leczy bielactwo i łuszczycę
• Pobudza wzrost włosów i przeciwdziała łupieżowi
• Hamuje rozwój komórek nowotworowych

W medycynie ludowej stosuje się napary i odwary z korzenia pasternaku jako rośliny moczopędnej, wiatropędnej, wzmacniającej żołądek oraz pobudzającej procesy trawienne. Jest stosowany na przeziębienie i inne choroby układu oddechowego, tym bardziej powinien pojawić się na naszym talerzu jesienią.

Pasternak w diecie

Używano go nie tylko w staropolskiej kuchni, ale wykorzystywano również jako paszę, a odparowany sok stanowił substytut miodu.

Warzywo to znalazło swoje zastosowanie we Włoszech, gdzie najlepsza szynka parmeńska pochodzi od świń karmionych pasternakiem. Irlandczycy produkowali z pasternaku piwo, a Rzymianie lecznicze wino, nalewki, syropy. W starożytności spożywany był przed posiłkiem na pobudzenie apetytu.

Jak można wykorzystać to warzywo?

• jako składnika surówek – z jabłkiem, rzepą, pestkami dyni, orzechami, dobrymi olejami tłoczonymi na zimno;
• na słodko – karmelizowanego z syropem klonowym, słodami (a mamy ich pełne bogactwo ryżowy, pszeniczny, buraczany), czy miodem;
• gotowanego w wodzie, podając z masłem i prażonymi nasionami, natką pietruszki;
• jako składnika wielowarzywnych;
• puree w daniu obiadowym świetnie zastąpi ziemniaki;
• do zimowych wegetariańskich pasztetów i past;
• pieczony z dodatkiem oliwy i szczypty soli świetnie komponuje się z sosem rozmarynowym.
• chipsy z pasternaka przypadną do gustu fanom fast-foodów

Wigilijny przysmak z XVII wieku

Trudno było mi w to uwierzyć, jednak ta potrawa istnieje naprawdę. Staropolskie porzekadło „Figa z makiem z pasternakiem” jest niegdyś przyrządzanym specjałem na Wigilię. Słodycz pasternaka świetnie komponuje się ze smakiem maku i figi.

Dziś nie ma stuprocentowej pewności co do sposobu wykonywania tego dania, jednak przepis, którym się z wami dzielę, wygląda ciekawie i smacznie.

Przepis z Figa z makiem z pasternakiem – Misa Mocy

Składniki (10 porcji):

-4 korzenie pasternaku

-4 szklanki mleka roślinnego

-3 łyżeczki agaru

-200g mielonego, suchego maku

-150g suszonej figi

-⅓ łyżeczki wanilii w proszku

1. Pasternak myjemy, obieramy, kroimy w krążki i gotujemy do miękkości w 2 szklankach mleka.
2. Po ugotowaniu dokładnie blendujemy na gładką masę, dolewamy do niego agar rozpuszczony w ½ szklanki wody. Gotujemy jeszcze przez chwilę. Gorący rozkładamy do naczynek i odstawiamy do wystygnięcia.
3. Mak gotujemy w 2 szklankach mleka na małym ogniu około 1-1,5 godziny. W trakcie gotowania dorzucamy figi pokrojone w kostkę (jednego zostawiamy do ozdoby) oraz wanilię.
4. Po ugotowaniu odstawiamy do wystygnięcia, po czym układamy do naczynek, przykrywając pasternak.
5. Na koniec deser ozdabiamy pokrojoną figą. Możemy użyć również orzechów.

PODSUMOWANIE

Pasternak można wykorzystać w kuchni na wiele sposobów. Jest bogatym źródłem witamin, minerałów i błonnika. Dzięki szerokiemu zastosowaniu każdy znajdzie sposób dla siebie. Jego zdrowotne właściwości mówią same przez siebie, a walory smakowe sprawiają, że to warzywo znajduje coraz więcej swoich amatorów i wraca na łaski polskich stołów. Idąc z nurtem definicji super-food, to pasternak jest po prostu super żywnością. Jedząc regularnie to super warzywo zapewnimy sobie lepsze samopoczucie, idące w parze z dobrą ogólną kondycją organizmu.

Projekt „Edukacja w Inicjatywie Łącznik” sfinansowany jest ze środków budżetu Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego

Autor

Kamila Mucha

Źródła:

“Rok z Makrobiotyką” Kazimierz Kłodawski

zywienie.medonet.pl

poradnikzdrowie.pl

dorodnepomidory.com

misamocy.pldziecisawazne.pl

www.wikipedia.org